Het ging zo: Ergens zwierf het dagblad Trouw en liep ik de artikelenserie over “Zin in het alledaagse” met de uitnodiging om te reageren tegen het lijf. Ik maakte een aantekening, drie kwart jaar later stuurde ik en passant een mailtje naar de redactie van Trouw en toen ik naar de kloosterkluis in de bergen ging, kwam het een en ander bij elkaar. Hier is ‘t:
“In een processie lopen de ongeveer dertig zusters na de lauden, het ochtendgebed, zingend naar de eetzaal. Op zondagmorgen mogen wij als vrouwelijke gasten mee eten met de hoofdmaaltijd van de week. Samen aan tafel, dat is een climax van mijn verblijf in een klooster op 1500 meter hoogte in de bergen van Oostenrijk.
We zitten in een groot vierkant. Vier keer drie tafels van elk drie meter raken elkaar op de vier hoeken. Aan het hoofd, tegenover de gasten in hun kleurrijke kleding, zit de levenslustige priores. Rechts en links van haar zitten de zusters in hun witte habijt. De priores leest voor uit een geschrift uit de eerste eeuw over het verlangen van Maria om Moeder van de Heer te worden.
Ik ben moeder van vier kinderen en heb de afgelopen jaren met man en kinderen in vier landen gewoond. In Engeland, Canada, Nederland en Kroatië. Na ons zwerversleven kampte ons gezin met ontheemding: waar horen we? Ik zie er Nederlands uit, maar voel me dat niet altijd. Ik voel me vaak een toeschouwer in een land dat loopt als een sneltrein. Onze kinderen ervoeren de ontheemding nog veel intensiever dan wij: het grootste deel van hun leven waren ze niet hier. Dit leverde voor ieder van ons een andere crisis op, alsof we samen op een trampoline sprongen.
Luxe en comfort
Na ons verblijf op de Balkan stuitten we vooral op de hectiek in Nederland: burn out is het woord wat je dagelijks hoort bubbelen. Op de Balkan leefden we in een naoorlogs gebied waar iedereen psychische hulp kon gebruiken om het verleden te verwerken. Hier leven we in luxe en comfort en maken we het onszelf lastig door de veeleisendheid van de westerse cultuur. Het comfort in Nederland maakt dat ik me vaak oncomfortabel voel.
Voor de tweede keer trek ik me nu vijf dagen terug op een hoogte van 1500 meter in de bergen van Midden Europa in dit klooster waar aanbidding en stilte de eerste prioriteit hebben. Mijn verblijf is een kleine kluis met icoon en een plek om te bidden; een bed, tafel en eenvoudige douche. De gebedstijden vormen mijn dagen, tussendoor schrijf, wandel, slee en geniet ik.
Het is nu, in die eetzaal, 7.30 en het ochtendlicht valt door de hoge ronde ramen. De verse sneeuw is zichtbaar op de naaldbomen die rond het klooster staan en de plek beschutten. Voor mij is het ontbijt, maar voor de zusters voor wie de dag vier uur geleden begon is, is het de warme maaltijd. Het eten staat op schalen, de kruidenthee in aarden vaten. Alles met de hand bereid. De handgemaakte vaten hebben hier en daar wat butsen, als teken van jarenlang gebruik.
Hoe pittig vind ikzelf het leven met weinig bezit? Werkelijk een strijd.
De klooster-consumptie is een behoeftebevrediging die toegevoegd wordt aan het palet van Nooit Genoeg. En ik doe eraan mee! We zoeken bezinning en verstilling en we zeggen ‘ah’ en ‘oh’ en schuiven weer in onze luxe levens. Impliciet is mijn verblijf in het klooster een veroordeling over mijn eigen leven. Want ik leef niet zo eenvoudig als men hier doet, hoe ik ook mijn best doe. Hoe pittig vind ikzelf het leven met weinig bezit? Werkelijk een strijd! Is het klooster een bijtank plek waardoor ik erna weer mijn dolle leven kan leven? Het heeft wel substantieel mijn leven veranderd.
Op de vraag waar ik eigenlijk thuis ben, is mijn twijfelende antwoord: bij het hart van de ander. Maar wáár is thuis? De esthetica van de kerk als centrum in een gemeenschap is mijn thuis. De ijkpunten in het landschap die met hun torens naar boven wijzen om ons eraan te herinneren waar onze Hulp vandaan komt koester ik.
De kerk kraakt in zijn voegen en toch: wij staan hier niet op onszelf kerkje te spelen. Ik geloof dat we in de lijn staan van de apostelen en een wolk van gelovigen die ons is voorgegaan. Ik ga voor het Woord, de mensen, de muziek.
Maar op een zondagmiddag ervaar ik eveneens een diepe band met de hippie-vrienden in het Eco dorp aan de rand van Wageningen waar men Off Grid in eenvoud leeft en waar onder het genot van een kop thee gemaakt van gefilterd regenwater het een en ander ter tafel komt. Samen zoekend naar wat zuiver, goed en echt is. Struikelend en vallend, maar weer verdergaand op weg.
Met mijn man Jelle ben ik pionier voor het Leger des Heils en hebben we een Ora et Labora Fresh Expression Werkplek in Wageningen. Daar bieden we internationale studenten en zzp’ers een werkplek, omdat thuiswerken nu eenmaal lastig is. Met deze plek hebben we onze eigen keukentafel vergroot: van thuisonderwijs en samen studeren aan de keukentafel naar samen studeren en werken met onbekenden.
Wat een troost
We hebben de keukentafel publiek in een winkelpand neergezet, met verstelbare bureaus en internet, een dagritme en een gastheer en gastvrouw die je met allerhande vragen kunt bestoken. Samen werken geeft houvast, verbinding en gemeenschapszin. Bidden en werken geven de dag ritme en zo staan we in een aloude traditie van ora et labora.
Daarom voel ik me nu ook verbonden met de zusters, nu ik samen met hen aan tafel zit. Ik ben geen toeschouwer meer, maar een van hen. Het is intiem. Het doet me denken aan de woorden van Jezus bij het laatste avondmaal: Ik heb er intens naar verlangd om met jullie het avondmaal te eten. Is elke maaltijd niet een afschaduwing van de laatste maaltijd, totdat Hij komt? De wereld wordt gedragen door de gebeden van nonnen en monniken die bij nacht en ontij opstaan en de voorbede doen bij de Redder van de wereld. Hun gebed is als een harteklop. Wat een troost.
Het bezoek aan het contemplatieve klooster in een kluis voelt voor deze dagen als schoen die past. Al heb ik geen ervaring wat het met je doet als je hier langer verblijft, laat staan er levenslang voor kiest. Wat zijn nu vijf dagen op een mensenleven? Het past omdat ik me kan vereenzelvigen met de radicaliteit van het leven tegen de gangbare stroom in, met zo min mogelijk bezit. Mijn vraag is: hoe hou ik hier iets van vast, als ik weer in beslag genomen wordt door de beslommeringen en verplichtingen van alledag? “
Dit artikel is geschreven in samenwerking met Henk Steenhuis die me per email goede vragen stelde en steeds een laagje dieper ging. Hij heeft het tot een leesbaar artikel gemaakt. Veel dank, Henk!
Wat dan weer niet in het artikel staat, maar wat ik hier in deze blog wel wil noemen, is: Het werkboek over een levensregel buiten het klooster wat op deze berg geboren werd. Dit is een poging tot een antwoord waarin ik elementen uit het kloosterleven vertaal naar het leven van alledag.
Het eerste HOUVAST levensregel retraite waar we dit werkboek als leiddraad gebruikten en oefenden met een Levensregel was bijzonder geslaagd volgens de deelnemers. Wil je ook een keer oefenen met een Levensregel? Dan zijn er twee opties:
| Elke maand een: (datum vinden we samen). (1 dag, 1 gast). | Persoonlijk Begeleid Retraite traject Oefenen met een Levensregel Dit is heel geschikt voor * mensen die een grote verandering door hebben gemaakt. * onder langdurige stress leven. * proactief wil leven i.p.v. reactief. (Deel dit gerust als je iemand in gedachten hebt, dank je). |
| Er komen vier retraites in 2024, dus er is plek. Kijk hier voor de agenda. | Welkom op een HOUVAST levensregel Retraite op Nieuw Sion “Een nieuw seizoen, beginnen vanuit rust.” |
Heb je een vraag of een opmerking n.a.v. het artikel? Laat maar horen, altijd leuk om een reactie te krijgen: Jannekeonderweg.nl/contact
Ik zie er naar uit om met jouw aan tafel te zitten en wie weet leren we elkaar (beter) kennen. Janneke