Dodenherdenking

Gepubliceerd op Gecategoriseerd als nederlands

12269859_945643565524457_1619406857_n
Vorige week werd hier herdacht dat het 25 jaar geleden is dat Vukovar viel. Vukovar ligt zo’n 20 km. van Osijek vandaan en werd gezien als het hart van de Joegoslavië oorlog.
In Nederland denken we bij de dodenherdenking aan de gevallenen van de tweede (en misschien) eerste wereldoorlog. Hier in Kroatië worden de doden van de Joegoslavië-oorlog herdacht. (1991-1995)
Deze jaartallen zijn de jaartallen op papier, helaas. Want als een complexe burgeroorlog afloopt is de onderlinge strijd en verdeeldheid niet over. Mensen moeten weer leren om met elkaar te leven. Vergeving moet een plaats krijgen.
Helaas ontbreekt het daar nog regelmatig aan. Is het mijn interpretatie als ik de wrok en haat nog steeds ervaar als ik bij de watertoren in Vukovar sta? Alsof er een lange neus gemaakt wordt naar de Serviërs aan de andere kant van het water? Het onooglijke verminkte gebouw lijkt door sommigen te worden verheerlijkt en je kunt nu zelfs kaarsen in de vorm van de watertoren kopen.
Vukovar-watertower-after-war.jpg (854×1286)
Mensen werden als beesten ” vertelde de eigenaar van de hond die we een poosje onderdak hadden verleend. Buren die voor de oorlog jarenlang in vrede leefden, eieren en suiker van elkaar leenden, schoten elkaar nu neer. Dit soort wonden helen niet zomaar.
Een tijdje geleden was er een hond die voortdurend naar ons toe kwam en er verwaarloosd uitzag. We dachten dat hij geen baasje had. We verzorgden hem en hij verbleef bij ons. Op een morgen toen ik hem uitliet, passeerde ik een man die rustig zei: Dat is mijn hond! We waren blij dat we zijn baasje weer gevonden hadden. Toen we terug liepen naar zijn huis, vertelde hij me veel verhalen over dit deel van de stad. Hij is getrouwd met een Bosnische vrouw, die moslim is, hij heeft Orthodoxe Serven in zijn familie en is zelf een Katholieke Kroaat. En zo verbeelde hij -in een persoon- de hele complexiteit van de Joegoslavische oorlog.
De baas van de hond is commandant geweest. Hij verbood zijn troepen om te moorden. Dat was hoogst ongebruikelijk. Zelf heeft hij hier in de buurt gevangen gezeten. In die dagen was je zeker van je dood. De enige vraag die in die angstige dagen van gevangenschap door hem heen ging was: Hoe en wanneer komt mijn einde. De gevangenen kregen geen eten en geen drinken. Het was smoor heet in de zomerse dagen en je kreeg zout in je mond als marteling. Op de een of andere duistere manier is deze man, het baasje van de hond, toch vrij gelaten door iemand. Maar hij hoorde later hoeveel anderen, zijn vrijlater heeft vermoord. Hij is door het oog van de naald gegaan. Het onbezorgde leven van deze man is voorgoed voorbij. De littekens van de messteken in zijn hals zijn het bewijs van de angstige dagen die hij doormaakte. De gezondheidsklachten stapelen zich op en zoeken een uitweg in zijn verwrongen leven.
En ik realiseer me dat, zoals deze man een spiegelbeeld meegaf van de oorlog door er in kalmte en met een verlangen naar vrede over te praten, we maar een fractie begrijpen van de complexiteit van de oorlog die woedde. Het is niet een onderwerp waar iedereen zo gemakkelijk even over praat. De wonden zijn te rauw en het is te kort geleden. En zo heeft elk mens dat hier op straat loopt, zijn eigen verhaal van overleven.
Rahela, een vriendin, heeft op haar Facebook pagina dit filmpje gedeeld en ik wil het hier ook delen. Het is erg verdrietig om te zien hoe een mooie, oude stad in een ruïne veranderd. We kennen de plekken, bij de watertoren, de grote oude kerk, de markt. En achter dit alles schuilen de verhalen van gebrokenheid die de mensen hebben, als ze het al overleefden. Met alle pijn en gebrokenheid is dit wat werd herdacht:




https://www.facebook.com/joka.foka.3/videos/1004547766255646/?pnref=story
Als je meer wilt weten:

Het gaf me te denken: Wat is oorlog eigenlijk? De afwezigheid van het ruimte geven aan de ander?  Geef ik genoeg ruimte aan de ander, de Ander?
Ook dit jaar ben ik blij dat er een periode van advent en kerst is. Het is goed, dat we weer even stilstaan, bij de Ander. Die kwam om vrede te brengen, terwijl er voor Hem ook geen ruimte was. Maar dat is niet het laatste woord. De vrede zal overwinnen over het kwaad. Als het haast onmogelijk lijkt om dat te geloven, laten we daar dan in elk geval op blijven hopen. En vol verwachting naar uitzien.
Ik wens je een mooie tijd van Advent.
Een hartelijke groet, Janneke

IMG_0509-001Verwondering