Ja! Riep Femke blij toen ze las dat 83% van de Nederlandse kinderen vond dat ze te weinig over de Eerste Wereld Oorlog leren bij geschiedenis. Hoog tijd dat daar verandering in komt. Ook al is het een eeuw te laat. (behalve dan voor de uitzonderlijke docent die zijn vak verstaat;-) De oorlog ging op zich aan Nederland voorbij, maar in Europa was de impact des te groter! 40 miljoen doden telde deze oorlog. Maar wikipedia geeft nog heel andere getallen weer.
Oorlog in Engeland
Ikzelf was me ook nooit zo bewust van de enorme impact van de Eerste Wereld Oorlog, totdat we wekelijks de diensten bezochten in de Anglicaanse St. Peter and Paul kerk in Stockenchurch. Aan de muur hangt daar een bord met tal van namen van overleden soldaten uit het dorp. En opeens realiseerde ik me: Hier is een hele generatie weggeslagen! Rouwende moeders, vrouwen en kinderen achterlatend.
Oorlog in Frankrijk
Vrienden in Frankrijk woonden in het dorpje Nurlu waar tijdens de Eerste Wereld Oorlog de loopgraven doorheen liepen. Het hele dorp is na 1918 herbouwd en je kunt dat zien aan de bouwstylen. Ook in die streken miljoenen doden en heel wat oorlogsherdenkings begraafplaatsen in de omliggende plekken, waar we onder de indruk raakten van de vele kruisen waar jonge soldaten begraven liggen.
Oorlog dichtbij
Van dat gezin in Frankrijk hebben we jaren geleden een leuke gewoonte overgenomen: Fridaynight/Movienight. En op een keer deed Marijke een suggestie: A testament of youth, (by Vera Brittain). Het duurde niet lang voordat we met zijn vieren zaten te huilen op de bank over een waar gebeurd verhaal wat zich een eeuw ervoor afspeelde. De realiteit en onzinnigheid van al die doden slaat je in het gezicht als je deze film bekijkt. Wat is een oorlog complex. En wat veel levens gaan erbij verloren!
Een cruciaal moment in de film (en in het boek, uiteraard) is als de studente Vera, die haar studie in Oxford gestopt is om oorlogssoldaten te verplegen een jonge Duitse soldaat verzorgd. Dan veranderd haar perspectief. Tijdens zijn laatste ogenblikken voor zijn dood, fluistert hij zachtjes lieve woorden tegen zijn verloofde ver weg. Dat geeft haar te denken. Het laat haar de stompzinnigheid van de oorlog zien en de dood van jonge mensen. Rouwende familie achterlatend en schadelijke impact hebbend op de generaties die nog komen.
Afgelopen zondag, Om elf minuten over elf op de elfde van de elfde maand, was het 100 jaar geleden dat aan deze oorlog een einde kwam. Alsof 40 miljoen doden niet genoeg waren volgden helaas nog geen vier decennia later nog een oorlog. En in Joegoslavië zelfs nog één.
Met dat ik het schrijf, vraag ik me af of ik er goed aan doe. Ik heb nooit in oorlogsgebied geleeft, al zie ik hier dagelijks nog de gevolgen om me heen. Toch weet ik niet wat het is, dan alleen de bijzondere verhalen van mijn eigen opa en zijn uitreddingen. Ook hoef ik die auteurs van de geschiedenis boeken geen verwijten te maken. Terwijl ik mijn tienerjaren doormaakte woedde hier de Joegoslavië oorlog. Maar ik denk dat deze verhalen verteld moeten blijven worden, zodat we het niet snel zullen vergeten:
Foto: Femke in een klaprozen veld. De klaproos staat symbool voor de eerste wereldoorlog omdat nadat de aarde omgekeerd was er zoveel klaproos zaadjes in bloei kwamen. Op 11 november dragen veel mensen in Engeland een papieren klaproos als herdenkingsteken.
Hierbij het gedicht in het engels:
In Flanders Fields
BY JOHN MCCRAE
In Flanders fields, the poppies blow
Between the crosses, row on row,
That mark our place; and in the sky
The larks, still bravely singing, fly
Scarce heard amid the guns below.
We are the Dead. Short days ago
We lived, felt dawn, saw sunset glow,
Loved and were loved, and now we lie,
In Flanders fields.
Take up our quarrel with the foe:
To you from failing hands we throw
The torch; be yours to hold it high.
If ye break faith with us who die
We shall not sleep, though poppies grow
In Flanders fields.